-
1 шуның
1) притяж. п.; от мест. шул его́, того́кунак килде, бу шуның пальтосы — прие́хал гость, э́то его́ пальто́
2) в знач. союза в составе соотносит. сл. кем (кемнең)..., шуның кто..., того́•- шуның белән
- шуның белән бергә
- шуның белән беррәттән
- шуның кебек
- шуның шикелле
- шуның өстенә
- шуның өчен
- шуның турында -
2 шуны
мест.; вин. п. от шул1) того́ (той, э́того, э́той); тот; э́томоны китер, шуны бир — принеси́ э́то, дай то
бу сиңа авыл түгел, шуны онытма — э́то тебе́ не дере́вня, не забу́дь э́то
2) в знач. союза в составе соотносит. сл. нәрсә (ни, кем)..., шуны что (кто)..., того́ (то, чего́, что)нәрсә кирәк, шуны ал — что ну́жно, то и бери́
җаның ни тели, шуны эшлә — де́лай то, что жела́ет душа́
•- шуны да -
3 шуны да
да́же э́то, и э́то; (да) и тот (та, то); (да) и того́ (той)шуны да белми (аңламый) — да́же э́того не зна́ет (не понима́ет)
-
4 шуны
мест. того, ту, то -
5 шуның
мест. того, той ▪ şunıñ arqasında из-за этого, из-зи того, поэтому ▪ şunıñ belän bergä вместе с тем, наряду с этим ▪ şunıñ öçen поэтому, потому ▪ şunıñ östenä (östäwenä) вдобавок, кроме -
6 шуның кебек
= шуның шикелле подо́бный; тако́йһәм башка шуның кебекләр — и тому́ подо́бные
-
7 шуның белән бергә
= шуның белән беррәттән прито́м, при э́том, причём, наряду́; вме́сте с тем, вме́сте с э́тим, вме́сте с ним; та́к же, в то́ же вре́мя -
8 шуның белән беррәттән
-
9 шуның шикелле
-
10 шуның өчен
поэ́тому, потому́, зате́м; для э́тогонәкъ менә шуның өчен — и́менно поэ́тому
-
11 шуның турында
о том, об э́томсүз дә шуның турында бара — и речь идёт об э́том
-
12 шуның аркасында
см. шунлыктан -
13 шуның белән
-
14 шуның өстенә
вдоба́вок, ещё, да, ещё и, при э́том, при всём э́том; тут ещё, к тому́ же; кро́ме того́, сверх э́того (того́) -
15 şunı
-
16 şunıñ
шуның мест.того; тойиз-за этого; из-зи того; поэтомувместе с тем; наряду с этимвдобавок; кромепоэтому; потому. -
17 ни
I мест.1)а) мест. вопр. чтони булды? — что случи́лось?
ни кирәк сиңа тагын? — что ещё тебе́ на́до?
б) в вопр. оборотах что́-то, что́-л., что́-нибудькүңел бушлыгын ни белән булса да тутырырга кирәк иде — на́до бы́ло че́м-то запо́лнить душе́вную пустоту́
нидән башларга белмим — не зна́ю, с чего́ нача́ть
2) в риторических вопр. и воскл. предл. мест. вопр. как, како́в, како́йминем монда ни гаебем бар? — кака́я моя́ вина́ в э́том?
балаң авырмыйча гына үссә, ни бәхет! — е́сли ребёнок растёт не боле́я, како́е сча́стье!
ни рәвешле (ни төсле) килеп чыгар бит — как ведь полу́чится
3) в сложн. предл. употр. в составе сложного союзн. сл. ни... шул, ни... шуны что..., тони чәчсәң, шуны урырсың — (посл.) что посе́ешь, то и пожнёшь
күңелендә (уенда) ни, телендә шул — (погов.) что на уме́, то и на языке́
4) в сочет. с сущ. образует парные слова и придаёт собирательное знач. вме́сте с...өстәле-ние белән — вме́сте со столо́м
урындыгы-ние белән — вме́сте со сту́лом
•- ни арада- ни бар
- ни булган
- ни барысы
- ни барысы шул
- ни булганы
- ни булса булыр
- ни булса да булыр
- ни гомер
- ни гомердән бирле
- ни күзем белән күрим
- ни күрәм••ни пычагыма — на ко́й чёрт
ни чарадан бичара — во́лей-нево́лей, хо́чешь не хо́чешь
- ни җиттеII частица1) усил. ско́лько (бы), сто́лько, как ни, ещё бо́леени гомер узган — ско́лько вре́мени прошло́
ни тырышмасын, барыбер куып җитә алмый — как ни стара́ется, всё равно́ не дого́нит
2) употр. при выражении несогласия, иронии и т. п. как бы..., как же...туганы өчен кайгыртмыйча ни, кайгырта инде — как же не забо́тится о ро́дственнике, коне́чно, забо́тится
син күрсәткәч күрмичә ни, күрдем инде — как же не ви́деть, раз ты пока́зываешь, уви́дел
егылдым ди, егылмыйча ни — как же (как бы не так), сейча́с вот упаду́
еладым ди, еламый ни — как же, сейча́с вот и запла́чу
3) ну (и) что; ну (и) пустьбулса ни — ну и что (из э́того)
күрсә ни, күрсен — ну и пусть ви́дит
4) союз ни..., ни...ни ары, ни бире — ни туда́, ни сюда́
ни алга, ни артка — ни наза́д, ни вперёд
ни уңга, ни сулга — ни впра́во, ни вле́во
ни аллага, ни муллага — ни бо́гу све́чка, ни чёрту кочерга́
ни он түгел, ни камыр түгел — ни ры́ба ни мя́со
-
18 шул
I мест. указ.(шуның, шуңа; шуны, шуннан, шунда)1) тот (та, то), э́тот (э́та, э́то)һаман шул бүлмәдә тора — всё (ещё) живёт в той ко́мнате
шул мәсьәләгә игътибар кирәк — необходи́мо внима́ние той зада́че
2) в сочет. с мест. "әнә", "менә" вот тот (та, то); вот э́тот (э́та, э́то)менә шул кешеләр — вот э́ти лю́ди
әнә шул эш — вот та рабо́та
3) в функ. обобщающего слова э́то, вот, вот э́токиңәшем шул - бу дуслыкны онытма — не забу́дь э́ту дру́жбу - вот мой сове́т
төп бурычыбыз - шул планны арттырып үтәргә — перевы́полнить план - вот э́то на́ша основна́я зада́ча
4) мест.; нареч. (то́чно) та́к же; тот (та́, то́, те́) жебарысы да шул — всё та́к же
йортлар да, урамнар да шул — и дома́, и у́лицы те́ же
5) в качестве союза в составе соотносит. слов кем..., шул кто..., тот ни, нәрсә..., шул что..., тоткем эшләми, шул ашамый — (посл.) кто не рабо́тает, тот не ест
II частицани теләсәң, шул бар — что хо́чешь, то есть (име́ется); что душа́ жела́ет, всё есть
1) утверд. ведь, жеул юк шул — его́ ведь (же) нет
монда урман һавасы шул — здесь же лесно́й во́здух
мин аны белмим шул — я же его́ не зна́ю
2) утверд.-усил. дабармадым шул — да, я не пошёл
кайткан шул — да, он верну́лся
бу эш җиңел түгел шул — да, э́то де́ло не лёгкое
•- шул гына
- шул дәрәҗәдә
- шул җирлектә
- шул кадәр
- шул кадәрле
- шул килеш
- шул хәлдә
- шул көнгә тикле
- шул рәвешле
- шул рәвешчә
- шул сәбәпле
- шул турыда
- шул хакта
- шул ук
- шул ук вакытта
- шул уңайдан
- шул хисаптан
- шул исәптән••шул кирәк — так его́ (её, их); так и на́до; по заслу́гам; туда́ и доро́га
- шул көй- шул көе
- шул көй белән -
19 абайламау
перех.1) не заме́тить, просмотре́ть (кого-л.; что-л.); упуска́ть/упусти́ть, пропуска́ть/пропусти́ть (что-л.; кого-л.); прогляде́ть, прозева́ть, зевну́ть, не усмотре́ть (угляде́ть, смекну́ть) (что-л., кого-л.); недогляде́ть, не уследи́ть (за кем, чем-л.); проморга́ть прост. (что-л.; кого-л.) || недосмо́тр, просмо́тршуны абайламадыңмыни — неуже́ли ты просмотре́л (недосмотре́л, упусти́л) э́то (недогляде́л, не уследи́л за э́тим)
2) в знач. прил. абайламаган непредви́денный ( поворот событий); неча́янный ( о встрече); нежда́нный, нега́данный, неожи́данный (удар, предлог)абайла́маган хәл килеп чыкты — случи́лось непредви́денное (неожи́данное, нега́данное) обстоя́тельство
3) абайламаганнан см. абайламаганлык 2)•- абайламый йөрү
- абайламый керү
- абайламый килү
- абайламый менү
- абайламый төшү
- абайламый чыгу
- абайламый узу
- абайламый кайту••абайла́маган җирдә (җирдән) — см. абайламаганда
абайла́мый тору (утыру, яту) — см. абайламау 1)
-
20 абау
межд.; разг.с логич. ударением а́бау, аба́у1)а) выраж. испуг, отвращение, неприязнь и т.п. фу; фу́-ты; ой, о́й-ты; ох; ба́тюшки (мои́, све́ты), ма́тушки (мои́)абау, котым да калмады - бака икән! — фу, лягу́шка - как напуга́ла!
абау, нинди тәмсез — фу (ой), како́й невку́сный!
абау, ник аны башта ук әйтмәдең? — фу́-ты, ну почему́ сра́зу не сказа́л об э́том?
абау, оятсыз! — фу (фу́-ты, ой, ох), бессты́дница!
абау, ардым — фу, уста́ла
б) выраж. испуг, страх, беспокойство, боль и т. п. ой, ахабау, елан! — ой (ах), змея́!
абау, нишләп караңгыда утырасыз? — ой, что вы в темноте́ сиди́те?
абау, җибәр кулны, авырттырасың бит! — ой, отпусти́ ру́ку, бо́льно же!
2)а) выраж. изумление с упрёком ну и ну; ну-у (и); пря́мо удиви́тельно (ди́во, удивля́юсь, на удивле́ние); ну, пря́мо удиви́тельнобигрәк куркак икәнсең, абау! — до чего́ ты (ока́зывается) трусли́в, пря́мо удиви́тельно!; ну и ну - до чего́ ты трусли́в!
бу хәтле ачык авыз булырсың икән, абау, абау ! — ну, до чего́ ты рази́ня, пря́мо удиви́тельно!
б) выраж. удивление при неожиданности и т. п. ба, ба-а, ба́тюшки, ой, ну и нуабау, танымый да торам! — ба́тюшки, тебя́ и не узна́ешь!
абау, ничек туңмыйсың бу итек белән?! — ба-а, как ты не мёрзнешь в э́тих сапо́жках?! как тебе́ не хо́лодно в э́тих сапо́жках, ба́тюшки (ну и ну)?!
абау, шуны ашап бетердеңме?! — И ты всё э́то съел?! ба-а!
в) выраж. приятное удивление, восхищение ой, о́й-ты, ох, ух, у́х-ты; ой (ох), ба́тюшкиабау, нинди матур! — ой, како́й краси́вый
абау, кара әле бу йортның биеклеген — ой, смотри́, како́й высо́кий доми́на
абау, ничек җиңел генә күтәрә — ух (у́х ты), как он легко́ поднима́ет ( что-то тяжёлое)
См. также в других словарях:
шуны — а. 1. Шул алмашлыгының төшем килеш формасы, алда әйтелгән әйбер яки күренеш атамасын алмаштырып килә 2. мөн. Баш җөмләнең тәмамлыгы буларак, аныклагыч тәмамлык җөмләне баш җөмләгә бәйли. Тәмамлык җөмләдәге кем, нәрсә, ни сүзләре белән мөнәсәбәткә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
нәтиҗәдә — Шуның аркасында, шул сәбәпле, шуңа күрә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
нәтиҗәсендә — Шуның аркасында, шул сәбәпле, шуңа күрә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
балитәк — Хатын кыз күлмәгенең итәге тирәли матурлык өчен тотылган өстәмә итәк. БАЛА ЙОН – 1) Кеше тәнендәге вак вак төкләр 2) БАЛА МАМЫК – Йомыркадан яңа чыккан кош тәнендәге бик йомшак йончалар. БАЛА КОРТ (БАЛА УМАРТА) – Яңарак аерылып чыккан яшь умарта… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әвәс — ҺӘВӘС – и. 1. Теләк, омтылыш һәркемдә язарга әвәс артып китте 2. ӘВӘСЛЕ = ҺӘВӘСЛЕ – с. Нин. б. эшкә, һөнәргә оста; шуны яратучан, шуның белән нык мавыгучан музыкага әвәс икән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
болышу — 1. Берәр нәрсә яки кеше белән мавыгып китеп, шуның белән озак мәшгуль булу 2. Берәр кешегә бәйләнү, аны борчу гел шуның белән булышасың … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
буена — сөйл. Буйга таба юнәлештә, буйлап авыл б. чабып йөри 2. БУЕНА – Күрсәтелгән барлык вакыт дәвамында 3. Берәр нәрсәдән, җайланмадан файдаланып, шуның ярдәмендә; белән, аркылы, аша колга б. менү 4. Берәр нәрсә нигезендә, шуңа таянып, карап, шуны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
буенча — сөйл. Буйга таба юнәлештә, буйлап авыл б. чабып йөри 2. БУЕНА – Күрсәтелгән барлык вакыт дәвамында 3. Берәр нәрсәдән, җайланмадан файдаланып, шуның ярдәмендә; белән, аркылы, аша колга б. менү 4. Берәр нәрсә нигезендә, шуңа таянып, карап, шуны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
буйлый — сөйл. Буйга таба юнәлештә, буйлап авыл б. чабып йөри 2. БУЕНА – Күрсәтелгән барлык вакыт дәвамында 3. Берәр нәрсәдән, җайланмадан файдаланып, шуның ярдәмендә; белән, аркылы, аша колга б. менү 4. Берәр нәрсә нигезендә, шуңа таянып, карап, шуны… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дискриминацион — с. Дискриминациягә бәйләнешле, шуның белән сугарылган, шуны тормышка ашыра торган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каштан — иск. Урта поясның җылырак якларында үсеп, аксыл коңгырт чикләвек бирә торган агач, шуның чикләвеге. с. Шуның төсендәге … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
